Omzendbrief COL 13/2013 van het College van procureurs-generaal, die de juridische strijd tegen discriminatie mogelijk maakt, werd door een werkgroep onder leiding van Nadia Laouar, substituut-procureur-generaal van Luik, aangepast naar de hedendaagse normen.
De omzendbrief is ontworpen als een allesomvattend instrument gericht op het uniform en efficiënt maken van het opsporings- en vervolgingsbeleid van discriminatie. Het omvat daarbij zowel de strafrechtelijke als de burgerlijke aspecten van de antidiscriminatiewetgeving. De omzendbrief richt zich tot parketmagistraten, arbeidsauditoraten, politiediensten en inspectiediensten.
Wat houdt de omzendbrief over discriminatie juist in?
De omzendbrief specifieert hoe de registratie van klachten rond discriminatie betrouwbaar, geautomatiseerd en gecoördineerd (tussen politie en Justitie) moet verlopen via het nieuwe classificatiesysteem. Dit is opgebouwd uit twee categorieën van misdrijven: haatmisdrijven en misdrijven gekenmerkt door een discriminerend motief.
Haatmisdrijven zijn misdrijven waarbij één van de drijfveren van de dader bestaat uit haat, het afkeuren of de vijandigheid tegen een persoon door één van de kenmerken die door de wet beschermd zijn. In dit geval is er dus sprake van een op ‘discriminatie’ of ‘haat’ gebaseerde drijfveer.
Het nieuwe classificatiesysteem identificeert verschillende sociale fenomenen waaraan overtredingen kunnen worden gekoppeld. Concreet betekent dit dat wanneer een politieagent een melding van discriminatie registreert, de precieze reden moet worden opgegeven voor de minachting of haat die door de verdachte wordt geuit. Racisme zal bijvoorbeeld niet langer alleen onder racisme vallen, maar ook afrofobie, antisemitisme of romafobie. Het is de procureur des Konings of de arbeidsauditeur die uiteindelijk beslist of de feiten al dan niet een misdrijf vormen.
De volgende fenomenen en subfenomenen worden onderscheiden:
-
Racisme: afrofobie, antisemitisme, romafobie
-
Misdrijven gepleegd op basis van de religieuze of filosofische beschouwing: antisemitisme, islamofobie, antichristianisme
-
Seksisme
-
Transfobie
-
Homofobie
-
Misdrijven tegen een persoon met een handicap en/of ziekte
De betere/nauwkeurigere registratie maakt het makkelijker om verslag uit te brengen over de verschijnselen waarvan we de evolutie willen volgen, zoals antisemitisme, homofobie, seksisme, enz. Hierdoor kan het Openbaar Ministerie ook beter inspelen op veranderingen die zich voordoen.
Ook de richtlijnen rond cybercriminaliteit zijn bijgewerkt, aangezien deze misdrijven grotendeels online via sociale media gebeuren. De richtlijnen zijn erop gericht deze discriminerende content snel offline te kunnen halen. In de omzendbrief is daarbij specifiek oog voor de begeleiding van personen die slachtoffer worden van discriminatie.
Verder legt de vernieuwde omzendbrief ook de nadruk op de mogelijkheid van alternatieve maatregelen/straffen, waarbij een alternatieve maatregel soms meer impact kan hebben dan een strafrechtelijke sanctie. Zo kan er op maat van een specifiek dossier een gepast gevolg gegeven worden. Dat tonen bijvoorbeeld bemiddelingstrajecten die nu al worden opgelegd met bezoeken aan Kazerne Dossin (Mechelen) of Territoires de la Mémoire (Luik).
Met deze update van de omzendbrief zorgt het Openbaar Ministerie ervoor dat het zich snel kan aanpassen aan de veranderingen die de problematiek van discriminatie met zich meebrengt. Op alle niveaus binnen het Openbaar Ministerie worden referentiemagistraten en -politieambtenaren aangewezen, die een cruciale rol spelen in de uitvoer van deze nieuwe richtlijnen. Er wordt hierrond in elk gerechtelijk arrondissement ook een actieplan opgesteld.
>> De volledige omzendbrief vind je hier
Conferentie over discriminatie
Maandag 18 maart 2024 werden de referentiemagistraten van de parketten en referentieambtenaren van de politie rond discriminatie en haatmisdrijven samengeroepen tijdens een conferentie in Luik, waar onder meer Pierre Vanderheyden, procureur-generaal van Luik, Nadia Laouar, substituut-procureur generaal van Luik en Alexandre François, referentiemagistraat discriminatie bij parket van Luik, het strafbeleid en de geactualiseerde omzendbrief toelichtten.
Er werd die dag eveneens ruim aandacht geschonken aan de mogelijkheid van alternatieve maatregelen. Zo stond onder meer een bezoek aan het museum Les Territoires de la Mémoire op de planning, waar de expo ‘plus jamais ça’ ontdekt werd. Een tentoonstelling die door middel van projecties, geluidsfragmenten en persoonlijke getuigenissen de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en de opkomst van het nazisme en de concentratiekampen weergeeft.
Foto's: Openbaar Ministerie